متره و انواع آن
تعریف متره
متره عبارتست از محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز برای اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته و مصرف شده در یک پروژه اجرا شده. معمولاً این نوع محاسبات و تحلیل ها،در یک سری جداول خاص انجام می گیرد که جدول های صورت وضعیت (جدول ریز متره، خلاصه متره و …) نامیده می شود. افرادی که این محاسبات را انجام می دهند مترور نامیده می شوند.
انواع متره
با توجه به این که مصالح با چه واحدی و برای چه نیازی محاسبه می شود، انواع متره مطرح می شود که عبارتند از :
1. متره بسته
2. متره باز (تجزیه بهاء یا آنالیز بهاء)
متره بسته
در این روش، مقادیر و اوزان مصالح را با توجه به واحد های مورد نیاز، از روی نقشه ها و اسناد پیمان محاسبه و برآورد نموده و در جدول های مخصوص وادر می نمایند. سپس مقادیر بدست آمده را در قیمت های واحد پایه (معمولا از فهرست بهای واحد پایه رشته مربوطه استخراج می شود) ضرب نموده تا قیمت هر آیتم به دست آید. از روی جمع جبری قیمت آیتم ها، قیمت خالص پروژه حاصل می شود. اگر به این قیمت ضرایب مربوطه (ضریب بالاسری، ضریب تجهیز کارگاه، ضریب پلوس یا مینوس ، ضریب منطقه ای، ضریب ارتفاع، ضریب طبقات، ضریب سختی کار) ضرب شود، قیمت کل پروژه بدست می آید.
در اینجا باید مشخص شود که هر عملیات را با چه واحدی باید محاسبه نمود، وقتی واحد مشخص شد، محاسبه مقادیر کار به توان ریاضی، مهندسی و تجربه شخصی مترور بستگی دارد که بتواند به بهترین شکل محاسبات مربوطه را انجام دهد.
متره باز (آنالیز بها یا تجزیه بها)
برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازم برای اجرای یک پروژه، بدون استفاده از تجزیه بها امکان پذیر نیست و هرچه تجزیه بهای مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین آلات مورد نیاز به واقعیت و شرایط اجرای کار نزدیک تر باشد، به همان میزان برآورد اولیه به هزینه اجرایی پروژه نزدیک تر خواهد بود.
در این روش، کلیه مصالح مورد نیاز، نیروی انسانی و نیروی ماشینی و ابزار آلات از روی جدول متره ها محاسبه می شود و البته برآورد نیروی انسانی و نیروی ماشینی، مبنای تئوری و محاسبه خاصی نداشته بلکه فقط از روی تجربه در کارگاه های مختلف محاسبه و مورد استفاده قرار می گیرد، سپس مصالح در قیمت واحد پایه روز منطقه، نیروی انسانی در قیمت واحد نفر روز، نیروی ماشینی در قیمت واحد ساعتی و ابزار آلات در قیمت واحد عددی آنها ضرب شده و سپس باید جمع این هزینه ها را بدست آورد و در آخر به قیمت بدست آمده ضرایب مربوطه را اعمال نمود تا فیمت کل یک واحد عملیات مورد تجزیه بدست اید.
بنابراین برای تک تک عملیات ، تجزیه بها انجام داده و مقادیر را در قیمت واحد بدست آمده برای آن عملیات ضرب نموده تا قیمت اجرای عملیات حاصل شود. در این روش قیمت بدست آمده نزدیک به واقعیت بوده و ترسی از کم یا زیاد بودن قیمت نیست.
معمولاً در این روش عامل های اصلی و مواردی که درصد زیادی از قیمت را می سازند، تجزیه بها می شوند.